Den Haag is een mooie en leefbare stad. Het nieuwe college doet tal van investeringen om die aantrekkelijkheid voor bewoners, ondernemers en bezoekers te behouden en zelfs te vergroten. Zo maken we de buitenruimte groener en gezonder en zorgen we ervoor dat de stad bereikbaar, leefbaar en verkeersveilig blijft. Zuidwest krijgt een krachtige aanpak. De groei van de stad faciliteren we door meer (betaalbare) woningen en voorzieningen te realiseren. Daarbij maken we duidelijke keuzes waar we bouwen en stellen hoge eisen aan kwaliteit en duurzaamheid, zodat de leefbaarheid niet in het geding komt.

Al deze ambities, zoals verwoord in het coalitieakkoord ‘Samen voor de stad’, worden financieel vertaald in deze nieuwe Programmabegroting 2020-2023. Afgelopen najaar is er al een programmabegroting 2020-2023 aan de gemeenteraad aangeboden. Deze is echter, door de ontstane politieke situatie begin oktober, niet behandeld en vervolgens vervangen door voorliggende begroting.

Voor het coalitieakkoord is de Voorjaarsnota 2019 het financiële vertrekpunt geweest. Daarin bleek al de sterke financiële tegenwind voor de gemeente. Die wordt veroorzaakt door twee landelijke ontwikkelingen: de structurele tekorten in de jeugdhulp en de Wmo, oplopend tot bijna € 50 mln. in 2023; en ten tweede de lagere algemene uitkering uit het Gemeentefonds van circa € 20 mln. structureel.

Dit college presenteert daarom maatregelen zowel aan de lasten- als aan de batenkant. Die vangen de tegenwind zoveel mogelijk op en zorgen in elk geval voor een sluitende begroting. Zo omvat deze programmabegroting een pakket aan ombuigingen en bezuinigingen van in totaal circa € 18 mln. incidenteel en ruim € 20 mln. structureel in 2020, oplopend tot ruim € 53 mln. in 2023. De baten zullen stijgen met € 12 mln. in 2020, oplopend tot € 17 mln. in 2023.

Uiteraard blijft ook dit college een beroep doen op het Rijk om meer Rijksmiddelen voor de Jeugdhulp en de Wmo. Een substantieel deel van de tekorten wordt nu buiten het programma Zorg en Jeugd opgevangen; een resterend deel binnen het programma. Daarbij gaat het onder meer om maatregelen die zijn gericht op het tegengaan van oneigenlijk gebruik en het beter aanbesteden voor een doelmatig en doeltreffend zorgaanbod. De genomen maatregelen binnen het programma zijn hiermee kwaliteitsgericht. Hagenaars kunnen blijven rekenen op de beste zorg en ondersteuning die zij nodig hebben.

Ook dringt dit college er bij het Rijk op aan om tot een meer solide raming van het gemeentefonds te komen. De ontwikkeling van het gemeentefonds zorgt voor ongewenste schommelingen in de Haagse inkomsten. Het gemeentefonds is met € 1,2 mld. verreweg de grootste inkomstenpost van de gemeente. De algemene groei ervan, het zogeheten accres, is echter onzeker. We onderzoeken daarom de mogelijkheid om tot een solidere raming te komen. Dit geeft meer rust in de begroting en voorkomt daarmee dat ad hoc aanvullende maatregelen getroffen moeten worden.

Om de financiële tegenwind door achterblijvende Rijksmiddelen het hoofd te bieden, heeft dit college de lokale lasten voor bewoners en ondernemers in zijn coalitieakkoord betrokken. Dat leidt nu tot het verhogen van diverse belastingen, oplopend tot een bedrag van € 17 mln. in 2023. Zo blijft de hondenbelasting na 2021 gehandhaafd, en stijgen de parkeerbaten door een uitbreiding van de gebieden met betaald parkeren en het duurder maken van de parkeervergunning voor derde en volgende voertuigen. Ook wordt de toeristenbelasting verhoogd. Ten slotte stijgt met ingang van dit jaar ook de onroerende zaakbelasting (OZB). Desondanks blijft Den Haag behoren tot de gemeenten met de laagste woonlasten in Nederland.

Dankzij de maatregelen aan lasten- en batenkant heeft dit college ook ruimte gevonden om een aantal intensiveringen te realiseren. Incidenteel gaat het om bijna € 66 mln. en structureel om een bedrag oplopend tot ruim € 6 mln. in 2023. Zo wordt de ambtelijke capaciteit op het terrein van de Bibob structureel uitgebreid, als onderdeel van onze aanpak tegen criminele ondermijning. Daarnaast komen er meer handhavers. Iedereen moet zich veilig kunnen voelen. We willen de stad daarom nog veiliger maken, onder meer door een gerichte aanpak in wijken en buurten.

Ook komt er structureel meer geld voor schuldenaanpak en armoedevoorzieningen. Extra incidentele middelen worden aangewend voor verlenging van de STIP-regeling tot en met 2022, om maatschappelijke opvang te versterken en de toegankelijkheid van de stad te verbeteren voor mensen met een beperking. Daarnaast is geld beschikbaar voor het opknappen van de buitenruimte in de wijken Nieuw Waldeck, Houtwijk en Mariahoeve.

De Haagse gemeenteraad heeft op 16 januari jl. ingestemd met de verkoop van de aandelen van Eneco. De gemeente Den Haag ontvangt naar verwachting medio 2020 circa € 675 mln. Deze middelen zijn nog niet verwerkt in deze begroting maar zullen nadat de verkoop onherroepelijk is, met een tussentijdse begrotingswijziging, in de meerjarenbegroting worden opgenomen.
Dit college zet deze eenmalige middelen in voor duurzame verbeteringen in de stad: € 50 mln. extra impuls voor betaalbaar wonen voor sociale woningbouw en starterswoningen; € 10 mln. voor een ICT-impuls bij het gemeentelijk apparaat. Het resterende bedrag zal worden gebruikt voor het verbeteren van duurzame mobiliteitstransitie (50%), voor duurzaamheid en energietransitie (30%) en voor het verhogen van de kwaliteit in bij de diverse gebiedsontwikkelingen in de stad en sociale woningbouw (20%).

Met deze voorliggende begroting kiest de gemeente Den Haag voor stabiliteit. Deze is meerjarig sluitend en de uitvoeringsrisico’s zijn voldoende afgedekt. De financieringslast van de gemeente is structureel draagbaar en de gemeente heeft relatief lage schulden. Degelijk financieel beleid zorgt ervoor dat de financiële positie van Den Haag goed is én blijft.