Wat gaan we daarvoor doen en wat gaat het kosten in 2020?

Duurzaam verwarmde woningen
Tot 2022 wil de gemeente 25.000-30.000 woningen van duurzame energie laten voorzien of ze hierop voorbereiden. Daarbij is extra aandacht voor woningen die in slechte staat verkeren en voor bewoners die niet de mogelijkheid hebben zelf te investeren. Voor de energietransitie is incidenteel € 18 mln. beschikbaar voor de periode 2019-2022, waarvan € 10,6 mln. in 2020. Daarnaast is er structureel € 1,2 mln. per jaar beschikbaar. Deze bedragen zijn voor het voeren van regie op de verduurzaming van de Haagse warmtevoorziening, voor verdere energiebesparing, voor initiatieven, projecten en voor monitoring van de voortgang.

Woningen transitieklaar
Het accent ligt op isoleren, overstappen op gasloos koken en ventileren van woningen. Woningeigenaren in de stad worden door de gemeente ondersteund om hun woningen klaar te maken voor deze transitie. De gemeente biedt informatie, leningen, subsidies en dienstverlening. Daarnaast worden huurders geholpen met energiebesparende maatregelen.
Voor verduurzaming van de woningvoorraad is circa € 3,3 mln. beschikbaar (deze middelen zijn begroot onder activiteit duurzaamheid, zie hieronder).

Groene energie-wijken
Als eerste worden 10 Groene energie-wijken bewoners en bedrijven als eerste betrokken bij de energietransitie. In 2020 werken we verder aan de wijkenergieplannen voor deze 10 groene energiewijken. Het gaat om energiebesparing en de overgang op duurzame energie. In de wijken Moerwijk, Bouwlust-Vrederust, Morgenstond, Ypenburg, Mariahoeve en CID/Binckhorst starten we als eerste aan de uitvoering samen met de woningcorporaties.

Energiebesparing en duurzame bedrijven
De gemeente werkt samen met ondernemers aan het verduurzamen van bedrijventerreinen, horeca en winkelcentra. Uiteraard geeft de gemeente zelf het goede voorbeeld door de eigen huisvesting, vervoer en inkoop van goederen en diensten duurzamer te maken. Meer informatie over verduurzamen gemeentelijk vastgoed is te lezen in hoofdstuk 3.9 Vastgoed.

Sportclubs en scholen
Sportclubs worden gestimuleerd om hun energieverbruik te verlagen. Dat doet de gemeente met energiescans op locatie, advies, begeleidingstrajecten en waar mogelijk subsidie(aanvragen). Er komt een forse impuls voor de verduurzaming van sportaccommodaties naast de aangekondigde landelijke regeling.Voor scholen is er een subsidieregeling voor energiebesparende maatregelen en voor de aanleg van groenblauwe schoolpleinen (RIS 301036).

Wat gaan we in 2020 doen?
In de programmabrief Duurzaamheid 2020 staat nader uitgewerkt wat de gemeente gaat doen.

Klimaatbestendige stad
In 2020 werkt de gemeente verder aan het klimaatbestendig maken van de stad. We brengen in kaart welke gebieden in de stad kwetsbaar zijn voor klimaatverandering en wateroverlast. En wat de risico’s en gevolgen zijn voor cruciale plekken zoals ziekenhuizen, politiebureaus en hoofdwegen. Voor klimaatadaptatie is in 2020 € 0,4 mln. beschikbaar.

De gemeente heeft intensief contact met onderzoekinstellingen,  het Hoogheemraadschap van Delfland en andere gemeenten om te bepalen welke maatregelen genomen moeten worden. Den Haag doet mee aan de nationale Citydeal klimaatadaptatie, het convenant Klimaatadaptief Bouwen Zuid Holland en het Europese Interreg project Nature Smart Cities.

Beleid & maatregelen
Het beleid om de stad klimaatbestendig te maken, staat in beleidsnota’s zoals de agenda Groen, de agenda ‘Ruimte voor de stad’ en de nota ‘Haagse hoogbouw: Eyeline en Skyline’. In de nota ‘Duurzaamheid: schone energie voor een groene stad’ is opgenomen dat klimaatbestendig bouwen integraal onderdeel wordt van de stedelijke ontwikkelingen en wordt meegenomen bij herinrichting van de openbare ruimte en vervanging van de riolering. De nota’s leiden tot concrete maatregelen, zoals de ‘Operatie Steenbreek’ en de subsidieregeling voor groene daken. Hier wordt € 0,2 mln. aan besteed. De stad wordt groener met meer aandacht voor de biodiversiteit. In het Cromvlietpark in Laak wordt een stedelijke waterbuffer gerealiseerd. Steeds minder regenwater wordt afgevoerd via het riool, maar het wordt geïnfiltreerd,  tijdelijkvastgehouden of het gaat direct naar het oppervlaktewater. Dit draagt niet alleen bij aan klimaatbestendigheid, de stad wordt er ook leefbaarder door.

Samen met bewoners en bedrijven
Steeds meer bewoners en ondernemers zetten zich in voor een duurzame leefomgeving. Ook in 2020 worden allerlei duurzame initiatieven gestimuleerd: van de energietransitie tot duurzaam voedsel en van deelauto’s tot het repareren en hergebruik van spullen. Met de stichting Duurzaam Den Haag (basissubsidie van € 0,5 mln.) werken wij samen in het Haagse duurzaamheidsnetwerk.
Samen met bewoners, instellingen en bedrijven worden de uitkomsten van de uitgevoerde stresstesten (extreem weer) vertaald in een aanpak om de gevolgen van extreme hitte, droogte en wateroverlast te beperken.

Stichting HEID investeert met o.a. gemeentelijk geld in energietransitie middels het VVE Duurzaamheidsfonds en het Energiefonds Den Haag (ED). De bestedingen voor het 2020 zijn begroot op € 2,3 mln. voor het VVE duurzaamheidsfonds en € 0,5 mln. voor het ED fonds. Nadere informatie hierover tref u aan in dit hoofdstuk onder reserves.

Tarief afvalstoffenheffing
In 2020 wordt de afvalstoffenheffing trendmatig verhoogd met 3,3%. Hiermee komen de totale opbrengsten voor afvalstoffenheffing op circa € 67,8 mln (exclusief dividend). Op dit moment is de jaarlijkse afvalstoffenheffing niet volledig kostendekkend (zie paragraaf lokale heffingen). Het saldo wordt verrekend met de hiervoor beschikbare voorziening afvalstoffenheffing. De lasten stijgen als gevolg van veranderingen in de markt en de verbrandingsbelasting. Voor de periode na 2020 worden maatregelen voor de verwerking van de gestegen kosten uitgewerkt en ter besluitvorming voorgelegd. De meerjarenraming staat in onderstaande tabel.

*De posten dividend, overhead en btw worden verrekend met de afvalstoffenheffing maar zijn begroot onder de programma's overhead en financiën conform het BBV. Hierdoor zijn de baten en lasten in het totaal overzicht afvalstoffenheffing hoger dan het totaal van de activiteit afvalverwijdering in programma 3.

Huishoudelijk afval  
Ook in 2020 zorgt de gemeente voor de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval. Zo houden we de stad schoon. Het afval bevat nog waardevolle grondstoffen. Daarom stimuleert de gemeente bewoners en ondernemers om gebruiksgoederen te delen en te repareren. We stimuleren ook dat grondstoffen in het afval worden hergebruikt en niet als restafval in de verbrandingsoven belanden. De kern van het Haagse afvalbeleid is: ‘reduce, re-use, recycle’. De nota Duurzaamheid zet de lijnen voor 2020 en volgende jaren uit. In de programmabrief Duurzaamheid 2020 staat de uitwerking.

Afval scheiden en nascheiding
In 2020 gaan we onverminderd door met het stimuleren van afval scheiden. Daar is nascheiding van wegwerpplastic en drinkpakken bijgekomen. De gemeente zet in op een verdubbeling van het aantal inzamelpunten voor Plastic, Metalen en Drinkpakken (PMD). Het uiteindelijk doel is: minder afval en waardevolle grondstoffen een tweede leven geven. De gemeente stuurt erop dat het percentage afvalscheiding naar 40% stijgt in 2022.

Nieuwe contracten
Op 1 maart 2020 starten we met de nieuwe contracten voor afvalverwerking: restafval, grofvuil, gft en veegvuil, plus de overslag. Zo gaan we in de nieuwe contractperiode 10% van het gft en grofvuil beschikbaar stellen voor initiatieven die dat kunnen hergebruiken. Dat percentage willen in 2022 zo mogelijk verder verhogen.

Transitieplan: Den Haag afvalvrij
De gemeente werkt aan een transitieplan om grotere stappen te kunnen zetten om het afval terug te dringen.

Containers
In 2020 wordt de plaatsing van ondergrondse restafvalcontainers en afvalsorteerstraatjes in de stad afgerond. Alle containers krijgen een vulgraadsensor. Zo kunnen de ritten voor het legen van de containers efficiënter worden uitgevoerd.

Nieuwe initiatieven
De groei van de stad vraagt om slimme manieren om met afval om te gaan. Per 1 april 2020 is het verboden om papieren reclamemateriaal aan huis te verspreiden, tenzij er een ja-ja sticker op de voordeur zichtbaar is. Om afval te voorkomen, versterken we de samenwerking tussen kringloopwinkels, ‘repaircafés’ en de Haagse Milieu Services.

En verder…
We blijven met bewoners en ondernemers in gesprek om te zorgen dat het delen en repareren van spullen en het scheiden van afval routine wordt. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar de scholen in de stad om eigen afval meer te scheiden. 

Luchtkwaliteit
Ook in 2020 wordt de jaarlijkse rapportage opgesteld over de kwaliteit van de lucht in Den Haag. Dit doen we aan de hand van de landelijke rapportage van het RIVM en onze eigen gemeentelijke meetpunten.

Auto’s en brommers
Ook in 2020 biedt de gemeente subsidie om vervuilende auto’s en brommers om te ruilen. Samen met het Rijk en de andere grote steden werken we aan een uniforme milieuzone waarmee de meest vervuilende bestel- en personenwagens uit het centrum kunnen worden geweerd. Het gebruik van tweetakt brommers van voor bouwjaar 2011 is vanaf eind 2020 in de hele stad verboden. Met touringcarbedrijven, die de stad aan doen, worden de mogelijkheden besproken gebruik te maken van bussen met geen of minder uitstoot.

Hout stoken
De gemeente gaat door met voorlichtingscampagnes over de negatieve effecten van het stoken van hout. In de zomer richten we ons op barbecues en vuurkorven, in de winter op open haarden en houtkachels.

Laadpalen
In 2020 komen er minimaal 400 laadpunten bij. Zo werkt Den Haag aan een goed netwerk van laadpalen.

Er is ongeveer € 2,4 mln. beschikbaar voor de hierboven genoemde maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren.

Externe veiligheid
De nota Externe veiligheid (RIS 259485) bepaalt het Haagse beleid voor externe veiligheid. In de nota gaat het om beheersing van risico’s. Dit kan door externe veiligheidsrisico’s zo vroeg mogelijk te betrekken bij ruimtelijke plannen en het verlenen van omgevingsvergunningen. De Utrechtsebaan maakt in 2020 niet langer deel uit van het basisnet voor het vervoer van gevaarlijk stoffen.

Omgevingsdienst Haaglanden
De negen gemeenten in de regio Haaglanden en de provincie Zuid-Holland hebben hun wettelijke milieu-uitvoeringstaken ondergebracht in de Omgevingsdienst Haaglanden. De bijdrage van Den Haag voor 2020 bedraagt circa € 6,3 mln. De gemeente geeft in de startbrief 2020 aan waar de gemeentelijke prioriteiten liggen bij het actualiseren van de vergunningen en het uitvoeren van toezicht en handhaving.

Wettelijke informatieplicht
Sinds 2019 kennen bedrijven en instellingen een informatieplicht over energiebesparing. Vanaf 2020 gaat de Omgevingsdienst Haaglanden deze informatieplicht handhaven. Naar verwachting moeten zo’n 3.000 Haagse bedrijven voldoen aan deze nieuwe wettelijke verplichting. Dat houdt in dat de bedrijven aan de gemeente moeten doorgeven welke energiebesparende maatregelen ze nemen. De verstrekte informatie kan direct worden gebruikt voor toezicht in het kader van handhaving van de energiebesparingsplicht.

Minder geluidshinder
Op grond van de Europese richtlijn over omgevingslawaai wordt elke 5 jaar een actieplan opgesteld. In 2020 start het nieuwe actieplan Omgevingslawaai. Kern: geluidsoverlast door het verkeer verminderen met speciaal asfalt dat minder geluid geeft als je eroverheen rijdt. Hiervoor wordt aangesloten bij de meerjarenplanning wegonderhoud.
Geluidshinder bij woningen wordt aangepakt door de woningen die op de A-lijst van het Rijk staan te saneren. Naar verwachting is in 2023 de hele A-lijst gesaneerd. De kosten worden gedekt uit de rijkssubsidie.

Bodembescherming en bodemsanering
Den Haag beheert onder andere de eeuwigdurende saneringsopgaven, waaronder de 2 voormalige gasfabrieken Gaslaan en Binckhorst. De resterende saneringsopgaven worden in de komende tien jaar afgerond. Alle saneringen zijn door de gemeente beheerst maar afronden duurt vaak erg lang (bijvoorbeeld vanwege het formele proces van afronden dient  er vijf jaar te worden gemeten om aan te tonen dat aan de saneringsvoorwaarden is voldaan) . Verder wordt gestart met het uitwerken van de belangrijkste thema’s om tot een beter beheer van de ondergrond te komen. Hiervoor is jaarlijks structureel € 1,1 mln. beschikbaar.

Milieueducatie
In 2020 besteedt de gemeente circa € 3,0 mln. aan de uitvoering van het natuur- en milieueducatieprogramma. De gemeente vindt het belangrijk dat de bewoners van Den Haag van jongs af aan nadenken over milieu en duurzaamheid. Voor het basis- en het voortgezet onderwijs worden activiteiten aangeboden over voedsel, afval, energie, water, groen en de openbare ruimte.

Speciaal voor scholen

• Er komen twee leerlijnen voor het basisonderwijs over de energietransitie.
• Er wordt gewerkt aan de implementatie van techniek in het onderwijs en aan het verduurzamen van scholen door middel van het ontwikkelen van lesmateriaal voor scholen.
• Voor de kinderopvang worden activiteiten ontwikkeld binnen het project ‘Smakelijke Moestuinen’. Dit gebeurt in samenwerking met de GGD.
• De zwerfvuilcampagne ‘Schoon, doen we toch gewoon?’ wordt uitgebreid met een speciale module over plaagdieren. Dit is onderdeel van het programma over duurzaamheid voor lager opgeleide volwassenen. Het programma draait in diverse wijken.
• In 2020 gaan circa 3.000 Haagse basisschoolleerlingen op bezoek in het buitencentrum School in Bos in Wilhelminaoord in Drenthe. Bijdrage van de gemeente: circa € 0,4 mln.